Manuel ve yarı otomatik şanzımanlı araçlarda baskı balata adı verilen bir parça bulunmaktadır ve zamanla değiştirilmesi gerekir. Peki ya baskı balatanın bittiği nasıl belli olur? Baskı balata azalırsa nasıl anlaşılır? Yani baskı balatanın bitmeye başladığının belirtileri nedir sorusuna yanıt arayacağız.
Baskı balata, manuel ve yarı otomatik vitesli otomobillerde olmazsa olmaz bir parçadır. Önce manuel vitesli araçlar için baskı balatanın öneminden bahsedelim. Aracınızı çalıştırdıktan sonra vitese takmak için önce debriyaja basarsınız. Bu sırada şanzıman ile motor arasında bağlantı kesilir. Ayağınızı debriyajdan çekmeye başladığınız andan itibaren baskı balata motor krank mili ile şanzıman arasındaki bağlantıyı sağlar. Böylelikle debriyaj kavraması meydana gelmiş olur. Yolda ilerlerken yine şanzımanı boşa çıkartıp uygun vitese atmanız gerekir. Bunun için yine debriyaja bastığınızda şanzıman ile krank bağlantısı kesilmiş olur. Baskı balata yumuşak bir maddeden yapıldığı için zamanla kavrama özelliğini kaybeder. Buna halk arasında baskı balata bitti olarak ad verilir. Yarı otomatik vitesli araçlarda ise debriyaj pedalı bulunmaz. Bunun için bir robot araba uygun devire geldiği zaman debriyaja basar vitesi otomatik olarak atar. Yani sadece debriyaj pedalı yoktur. Burada sürücünün yapacağı görevi bir robot yapar. Günümüzde çift kavramalı diye tabir edilen şanzımanların hepsi yarı otomatiktir.
Baskı Balatanın Bittiği Nasıl Anlaşılır?
Baskı balata azalmaya başladığında bir takım belirtiler vermeye başlar. Bu belirtilere ise mutlaka fark edeceğiniz seviyede olacaktır. Çünkü aracınızın sürüş için geçerli tüm performansını etkileyecektir. Şimdi madde madde baskı balatanın bittiğinin belirtilerine bakalım.
1- Kalkış Sırasında Arabanın Ön Tarafının Titremesi
En belirgin belirtilerinden bir tanesidir. Özellikle hafif yokuş yukarı bile kalkarken yani ayağınızı debriyajdan çekerken aracınızın ön tarafı ve motor kısmı titriyorsa baskı balata azalmış demektir. Çünkü kavrama sırasında kaçırmalar başlamış ve bu sırada motor titreme yapmaktadır.
2- Yakıt Tüketiminin Artması
Motorun gücünün şanzımana oradan da tekelere iletilmesi için sağlam bir baskı balata gerekmektedir. Ancak baskı balata bitmeye başladığı zaman aracınızda kavrama eksik kalacaktır. Sizde araba gitsin diye gaza basacaksanız sonuç olarak yakıt tüketiminiz artacaktır.
3- Arabanın Bağırması Ama Hızlanmaması
Gaza basıyorum motor bağırıyor ama araba gitmiyor diyorsanız bunun büyük ihtimal sorumlusu baskı balatadır. Çünkü azalan balata artık kavrama özelliğini yitirmiş motorun gücünü şanzımana aktaramıyor olmuştur. Sonuç olarak gaz verirsiniz motor yüksek devire çıkar ama hızlanmaz.
4- Vites Atarken Cartlama Olması
Baskı balatanın görevinin şanzıman ile krank milini birbirinden ayırmak olduğunu söylemiştik. Baskı balata bitmeye başladığı zaman vites geçişlerinde cartlama diye tabir edilen gıcırtı diye ses gelir. Çünkü vitesin değişmesi için şanzımanın boşa çıkması sonra uygun dişliye geçmesi lazım.
5- Vites Geçişlerinde Zorlanma
Aracınızda vites atarken zorlanıyorsanız. Yani vitese takarken zorlanma varsa bunun sorumlusu baskı balatanın bitmiş olması olabilir. Çünkü dişlilerin geçmek için birbirini ayırmasına yetecek boşluk oluşmaz. Sonuç olarak vites geçişlerinde zorlanma yaşayacaksınız.
6- Arabanın Yüksek Viteste Kalkması
Aracınızı düz bir yola alın. Sırasıyla 1. vitesten başlayarak kalkmaya çalışın. Belki 2. viteste de kalkabilir ama sağlam bir baskı balata olan araba asla 3. viteste düz yolda kalkış yapamaz. Eğer 3 ve daha üstü viteslerde aracınız kalkıp gidiyorsa baskı balatanız azalmış demektir.
Bu saydıklarımız baskı balatanın azaldığının belirtileridir. Eğer bu belirtileri görmezden gelirseniz bir noktada tamamen bitecektir. O zaman vitesi atmak imkansız hale gelir ve yolda kalırsınız. Bir baskı balatanın ömrü ortalama 90-100 bin kilometredir. Ancak şehir içinde daha sık kullanılan araçlarda çok daha çabuk bitebilir. Özellikle bayan sürücülerin kullandığı araçların baskı balatası çok daha çabuk bitmektedir. Debriyajı kullanma sıklığını balatanın ömrünü belirleyen en önemli etkenlerden bir tanesidir.
Kaynak: otogenel
