Bu yazımızda ABS fren sistemi hakkında bilmeniz gereken her şeyi anlatacağız. Yani ABS sistemi nasıl çalışır? ABS nedir ve ne işe yarar? ABS arızası belirtileri nedir?
Otomobillerin üretiminin ilk başladığından bu yana yaklaşık olarak 150 yıl kadar bir süre geçti. Bir otomobili hareket ettirmek kadar durdurmakta gerekir ya değilse kazalar sürekli kaçınılmaz bir hal alırdı. Ancak üreticiler bunun için fren sistemini icat ettirler. Teknoloji geliştikçe fren sisteminin özellikleri de artar oldu. Bu sebeple üreticiler uzun yıllardır destekleyici bir fren sistemi olan ABS’yi icat ettiler.
ABS Nedir ve Ne İşe Yarar?
ABS’nin açılımı “kilitlenmeyi önleyici fren sistemi (Anti-lock Braking System)” baş harflerinden oluşmaktadır. Adından anlayacağınız üzere frenlerin kilitlenmesi engeller.
ABS’nin tarihi hakkında kısaca bir konuşacak olursak. ABS fren sistemi Alman Bosch tarafından ilk olarak 1936 yılında icat edilmiştir. O zamanlar uçaklarda ve trenlerde kullanılmaya başlamıştı. Otomobil üreticileri kazaların oluşu hakkında detaylı bir araştırmaya başlarlar. Ölümlü kazalarda sürücülerin frene sonuna kadar bastığında araçlar düz bir şekilde gidip önündeki engellere çarptıklarını fark ederler. Deneyler sonucunda kilitlenen tekerler nedeniyle direksiyon hakimiyeti kayboluyor. Ne tarafa çevirirseniz çevirin araba düz bir şekilde gidiyordu. Bunun önüne geçmek için ABS’nin otomobiller için geliştirilmesine başlandı. Bunun sonucunda ilk ABS fren sistemine sahip otomobil “1966 model Jensen FF” aracı ortaya çıkmıştır. Ancak bu araba sadece bir test otomobilidir. ABS’nin kullanıldığı ilk seri üretim otomobil ise “1978 Mercedes-Benz S-Class W116” modelidir. Bu tarihten sonra artık ABS giderek yaygınlaşacaktı.
ABS Nasıl Çalışır?
ABS fren sisteminin çalışabilmesi için pek çok parçanın uyum halinde çalışması gerekir. Ancak genel olarak şu dört ana bileşeni içerirler.
Hız Sensörü : Bu sensör sayesinde tekerleğin ne kadar hızla döndüğü takip edilir.
ABS Valfi : Fren hattında bulunan bu valfler, fren sisteminin konumuna göre balataların diskleri sıkıp bırakmasını sağlar.
ABS Pompası : ABS’nin çalışması için çok yüksek basınca bir hidrolik yağı gerekir. İşte bu basıncı sağlayan parça ise ABS pompasıdır.
ABS Beyni : ABS’nin çalışması için kendine has bir bilgisayar sisteminin olması gerekir. Bu sistem ile motor kontrol ünitesi (ECU) birlikte çalışır. Frenlerin pompalanıp pompalanmayacağını belirlemek için sensörlerden gelen verileri kullanır.
Çalışma prensibi ise şu şekildedir. Aracınız hareket halindeyken önünüze bir engel çıktığını düşünelim. Sizin ani frenleme yaptığınızda tekerlerin fizik kuralları gereği kilitlenmesi gerekir. Ancak hız sensörü tekerin dönmediğini düşünürse durumu hemen ABS beynine iletilir. Beyin pompaya komut vererek fren basıncını normale göre 3 kat daha artırır. ABS valfi ise saniyede 180 defa frenleri sıkıp bırakır. Böylelikle frenlerin kilitlenmesi önlenmiş olur.
ABS Arızası Belirtileri
ABS modül halinde çalışan bir sistemdir. Çalışmadığı zaman aracınızın frenleri tutmaya devam eder. Ancak kilitlenmeyi önleyici sistem çalışmaz. Şimdi gelin ABS arızası nasıl anlaşılır madde madde bakalım.
1- ABS Işığının Yanması
Yeni nesil araçlarda her arızada olduğu gibi bir uyarı ışığı vardır. Eğer ABS sisteminin herhangi bir parçasında arıza olursa ABS modülü bunu hemen ECU’ya bildirir. Ardından sürücüye sistemin çalışmadığını haber vermek için gösterge panelinde ABS ışığı yanar.
2- Sert Fren Yaparken Tekerlerin Kayması
ABS çalıştığı süre boyunca tekerlerin dönmesi gerekir. Bu fren yaparken bile böyledir. Ancak ani frenleme sırasında tekerlerin kilitlendiğini ve kaydığını görürseniz ABS çalışmıyor demektir.
3- Fren Pedalı Tepkisinin Azalması
Eskiden pedala basar basmaz aracınızın yavaşladığını biliyordunuz. Ancak son zamanlarda frene basınca geç tutmaya başladıysa bu ABS arızasının belirtileri arasındadır. Daha açıklayıcı olursak frene bastığınızda hemen tutmuyorsa bunun sorumlusu ABS arızası olabilir.
4- Fren Pedalı Sertleşmesi
Temel olarak hidrolik sisteme sahip bir freninin pedalına basıldığında aracınızı durdurmak için çok fazla kas gücüne ihtiyacı yoktur. Ancak frenin tutması için uyguladığınız ayak basıncı arttıysa bu ABS arızası belirtilerindendir. Buna halk arasında fren şişmesi adı verilir.
5- Hız İbresinin Yanlış Göstermesi
ABS çalışması için tekerlek hız sensörlerini kullanır. Çok nadir olarak görülse de ABS arıza yaptığı zaman aracınızın hızı doğru gösterilemeyebilir. Bu da ABS arızası belirtileri arasında kabul edilir.
Kaynak: otogenel